|
Please set the Encoding of your browser's View to Unicode |
ايران و استخراج پلوتونيومنوشته ى عباس احمدىمقدمهدر مقاله ى پيش، از توليد اورانيوم در ايران سخن گفتيم و نشان داديم كه چرخه ى توليد اورانيوم در ايران از استخراج سنگ اورانيوم خام از معدن ساغند يزد آغاز مى شود و پس از غنى سازى در نيروگاه نطنز به توليد ميله ى اورانيوم در آزمايشگاه جابر بن حيان در تهران پايان مى ياب. اين يك كار پيچيده و پر دردسر است كه مستلزم استخدام صدها كارگر و تكنسين و مهندس و كارشناس و صرف هزينه هاى هنگفت براى راه اندازى معدن و تاسيس دستگاه هاى سانتريفوز مى باش. ۱) سوال اول اين است كه با توجه به دشوارى هاى توليد اورانيوم در ايران، آيا مى توان از فلز ديگرى به جاى اورانيوم استفاده كرد؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه اگر هدف از استخراج اورانيوم توليد بمب اتم باشد، تنها فلزى كه مى تواند جانشين اورانيوم شود، فلز پلوتونيوم است.
۲) سوال دوم اين است كه آيا در ايران معدن پلوتونيوم وجود دارد؟ واگر وجود دارد چگونه مى توان آن را استخراج كرد؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه نه تتنها در ايران، بلكه در هيج كجاى جهان، معدنى براى فلز پلوتونيوم وجود ندارد و اين فلز مخلوق و مصنوع دست بشر است. ۳) سوال سوم اين است كه اگر اين فلز مخلوق دست بشر است، چگونه مى توان آن را مصنوعا در ايران توليد كرد؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه براى توليد پلوتونيوم احتياج به تاسيسات مخصوصى نيست و اين فلز به طور خود به خود در نيروگاه هاى توليد برق مانند نيروگاه بوشهر كه با سوخت اتمى كار مى كنند توليد مى شود و در خاكستر كوره ى اتمى اين نيروگاه وجود دارد و كافى است آن را از اين خاكستر جا كر. به همين علت است كه روسيه اصرار دارد كه جاكستر اتمى نيروگاه بوشهر را از دولت ايران تحويل بگيرد.
۴) سوال چهارم اين است كه چگونه پلوتونيوم به طور خود به خود در نيروگاه بوشهر توليد مى شود؟ براى پاسخ به اين سوال بايد گفت كه نيروگاه بوشهر يك نيروگاه توليد برق است. با اين تفاوت كه در كوره هاى آن به جاى نفت يا گاز، از سوخت اورانيوم استفاده مى شو. اورانيومى كه در اين سوخت به كار مى رود، يك دست نيست. قسمت اعظم آن يعنى نود و پنج در صد آن ، از اورانيوم سنگين (يو 238) و مابقى يعنى چيزى حدود پنج در صد از آن از اورانيوم نيمه سنگين (يو 235) تشكيل شده است.. اما همين اورانيوم نيمه سنگين، در هنگام سوختن از خود ذراتى به نام نوترون ايجاد مى كند كه اگر به اتم هاى اورانيوم سنگين (يو 238) اصابت كنند، باعث به وجود آمدن فعل و انفعال شگفت انگيزى مى شوند كه بى شباهت به اعمال كيمياگران قرون وسطى نيست. در اين فعل و انفعال فيزيكى، اورانيوم سنگين 238 كه فلز تقريبا بى خطرى است به پلوتونيوم 239 كه فلز بسيار خطرناكى است تبديل مى شو. به عبارت ديگر، در كوره ى اتمى نيروگاه بوشهر، مس وجود اورانيوم سنگين كه ارزش چندانى ندارد به لطف اكسير نوترون، به طﻼى پلوتونيوم 239 تبديل مى شو. پلوتونيوم 239، گنجى است كه در دل خاكستر كوره هاى اتمى، پنهان است، گنجى كه با آن مى توان عالمى را به آتش و خون كشي. همان طور كه مى دانيم، هسته ى اورانيوم سنگين داراى 92 پروتون و 146 پروتون است. هنگامى كه يك نوترون به اين هسته اصابت مى كند، تعداد نوترون هاى آن موقتا از 146 به 147 افزايش مى ياب. بر اثر اين عمل، هسته ى اورانيوم سنگين تعادل خود را از مى دهد و دوعدد از نوترون ها ى آن به پروتون تبديل مى شو. يعنى از تعداد نوترون هاى آن، دو عدد كم مى شود و شماره ى آن ها به 145 كاهش يابد و در عوض، به تعداد پروتون ها ى آن ، دو عدد اضافه مى گردد و شماره ى آن ها به 94 عدد افزايش مى ياب. اين كاهش در نوترون ها و افزايش در پروتون ها باعث مى شود كه اورانيوم سنگين 238 تبديل به فلز خطرناكى به نام پلوتونيوم 239 شود كه 94 پروتون و 145 نوترون دار. در هر چهارهزار كيلوخاكستر اورانيوم مقدار يك كيلو پلوتونيوم 239 وجود دار. . ۵) قدم بعدى استخراج پلوتونيوم از خاكستر اورانيوم است. اما از آن جا كه نيروگاه اتمى بوشهر هنوز آغاز به كار نكرده است، ايران از كجا خاكستر اورانيوم به دست مى آورد تا براى استخراج پلوتونيوم از آن استفاده كند؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه آمريكا يى ها در زمان شاه، در سال 1967ميلادى، يك راكتور تحقيقاتى اتمى به طرفيت پنج مگا وات براى دانشگاه تهران ساختند كه از آن زمان تا كنون در مركز تحقيقات اتمى دانشگاه تهران مشخول به كار است. اين راكتور اتمى كه در منطقه ى امير آباد تهران قرار دارد، با سوخت اورانيوم كار مى كند و دولت ايران احتماﻻ از اين خاكستر براى استخراج پلوتونيوم 239 استفاده مى كن. دو تصوير زير، عكسى از راكتور اتمى تحقيقاتى دانشگاه تهران نشان داده شده است ۶) سوال ششم اين است كه عمليات مربوط به جدا كردن پلوتونيوم از خاكستر اورانيوم در ايران در كجا انجام مى شود؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه مهم ترين مركز براى استخراج پلوتونيوم، احتماﻻ آزمايشگاه اتمى جابر بن حيان در تهران است كه وابسته به مركز تحقيقات اتمى دانشگاه تهران مى باش. در تصوير زير، عكسى از محل احتمالی آزمايشگاه اتمى جابر بن حيان در تهران نشان داده شده است:
دولت هاى غربى اادعا مى كنند كه دولت ايران، با استفاده از راكتور تحقيقاتى ساخت آمريكا ، توانسته است در آزمايشگاه اتمى جابر بن حيان به فن آورى مربوط به روش استخراج پلوتونيوم دست يابد و اكنون براى به دست آوردن خاكستر اتمى به مقدار زياد، سفارش تكميل و ساخت بيروگاه اتمى بوشهر را به روسيه داده است. دولت ايران، اين اتهام را رد مى كند و مدعى است كه هدف او استفاده ى صلح جويانه از اتم است. روسيه اصرار دارد كه دولت ايران زباله ها ى اتمى نيروگاه هسته اى بوشهر را به روسيه باز گردان. دولت ايران مى گويد كه “خاكستر اورانيوم” را مجانى بر نمى گرداند، اما حاضر است آن را به روسيه بفروش. دولت روسيه حاضر به خريد خاكستر اورانيوم نيست و در عوص براى دفن زباله هاى اتمى در خاك روسيه تقاضاى حق انباردارى مى كن. به هرحال، دولت روسيه تا مطمئن نشود كه مى تواند خاكستر اورانيوم را از دولت ايران پس بگيرد، پروژه ى بوشهر را تمام نخواهد كرد. از طرف ديگر غرب و دولت هاى غربى به حركات ايران مشكوك اند و مى گويند ايران براى توليد برق ، با اين همه منابع نفت و گاز، احتياجى به نيروگاه اتمى ندار. آن ها ادعا مى كنند كه نيروگاه بوشهر سرپوشى براى بدست آوردن پلوتونيوم 239 و توليد بمب اتم است دولت اسراييل هم تهديد كرده است كه بوشهر و اميرآباد را با خاك يكسان خواهد كرد. در صورت چنين حمله اى منظقه وسيعى از محله ى امير آباد به مواد راديو اكتيو و تششعات اتمى آلوده خواهد ش. تاكنون نيز هيچ گونه آموزشى در مورد حفاظت و ايمنى در برابر تششعات اتمى به ساكنان اين مناطق داده نشده است. نتيجه گيرىدر اين مقاله، استخراج پلوتونيوم از خاكستر كوره هاى اتمى در ايران به زبان ساده شرح داده شده است. |
